Binnen de Ayurveda wordt veel gebruik gemaakt van kruiden. Kruiden zorgen niet alleen voor het in balans brengen van je dosha’s (lees meer over dosha’s) maar maken gerechten ook nog extra lekker. Je ruikt het erg goed als je met (Ayurvedische) kruiden aan het koken bent. Mocht je niet weten welke dosha’s bij jou in welke mate aanwezig zijn, doe dan de dosha test. Er staan er twee op deze site. De dosha test die op de lichamelijke kenmerken in gaat (27 vragen) en de dosha test die ook op psychische onderwerpen in gaat (60 vragen). Ayurveda en kruiden horen bij elkaar.
Ayurveda en kruiden
Je kunt zeggen dat Ayurveda en kruiden bij elkaar horen. Binnen de Ayurveda wordt veel gebruik gemaak van kruiden om het eten op smaak te brengen, zodat de dosha’s weer in evenwicht komen. Een Ayurvedische arts zal dus altijd het gebruik van bepaalde kruiden voorschrijven om de balans in het lichaam weer terug te brengen. Hoe je naar de smaken kunt kijken en welke dit zijn, kun je in dit artikel lezen.
De smaken
Er zijn verschillende smaken die invloed hebben op de dosha’s. Ze zorgen er voor dat je dosha’s beter in balans komen waardoor je jezelf lekkerder voelt. Dosha’s die uit balans zijn kunnen er voor zorgen dat je moe, chagrijnig, prikkelbaar enz. wordt. Breng je dosha’s daarom in balans met lekker eten. Voor jezelf zorgen kan heerlijk zijn en als je jezelf er dan ook nog eens beter bij gaat voelen, is het alleen maar ideaal. En het is leuk om weer eens wat anders te eten.
We kennen de volgende zes smaken: zoet, zuur, zout, bitter, scherp en wrang. Alle kruiden en specerijen zijn ten eerste scherp en hebben ook de andere smaken.
In de smaken is de volgende invloed te onderscheiden.
| Smaak. | Werking |
| Zoet |
|
| Zout |
|
| Zuur |
|
| Bitter |
|
| Scherp |
|
| Wrang |
|
De zoete smaak
De zoete smaak stimuleert de groei van de weefsels, ook is de smaak afkoelend. Zoet is goed voor de ogen, de de huid en de stem.
De zoete smaak geeft gronding, stabiliteit en tevredenheid. In voeding is suiker terug te vinden in zetmeel en vetten zoals:
- Suiker, honing;
- Amandelen;
- Zoete vruchten: druiven, dadels, rozijnen;
- Lijnzaad, psyllium, sesamzaad;
- Rijst;
- Melk, boter, ghee;
- Brood, tarwe, rijst;
- Vankel, zoekhout, ashwagandha en stavari.
De zure smaak
De zure smaak is verwarmend, opbouwend voor het lichaam en versterkend. De geest wordt er helderder van, het geeft kracht, doet gasvorming afnemen en het activeert het speeksel waardoor het voedseltransport vergemakkelijkt wordt.
Zuur is licht, heet en bevochtigend. Zuur verbetert de smaak en verbeterd de spijsvertering. Voorbeelden van zure voedingsmiddelen zijn:
- Citroen, rozenbottel, mango, granaatappel;
- Kaas, yoghurt;
- Tomaten;
- Azijn;
- Zure vruchten: pruimen, aalbessen.
De zoute smaak
Zout is scherp, vochtig, kalmerend en laxerend. Het brengt de spijsvertering op gang, geeft meer smaak en kan blokkades verwijderen. Een teveel aan zout is echter niet goed. Te veel zout verhoogt pitta en zal de bloedcirculatie stagneren. Je krijgt dorst, een brandend gevoel en flauwte. Huidinfecties verergeren, tanden gaan los staan, het veroorzaakt rimpels, vergrijzing en haaruitval; het geeft jicht en andere pitta-ziekten.
De enige zoute voedingsmiddelen zijn:
- Zeezout;
- Steenzout;
- Rock-zout.
Zout kan echter ook een prima geneesmiddel zijn:
- Als je last hebt van opgezwollen ogen neem dan twee wettenschijfjes met zout water en leg deze een kwartiertje op je ogen. De zwelling trekt dan weg en de ogen voelen ontspannen en verfrist.
- Heb je last van vermoeide, en misschien opgezwollen voeten, doe dan een voetenbadje met zout erin. Na het afdrogen masseer je de voeten in met mosterdolie of sesamolie. Je kunt natuurlijk ook een uitgebreide Ayurvedische massage bij mij boeken, daarbij masseer ik ook de voeten met onder andere sesamolie maar ook een andere Ayurvedische massageolie.
- Heb je last van een verstopte neus door verkoudheid of een allergie doe dan een theelepeltje zout in een kopje heet water en inhaleer de damp. Hierdoor zal het slijm los komen.
- Bij keelinfecties helpt het gorgelen met lauwwarm zout water.
Heb je last van hoge bloeddruk, nierproblemen, oedeem, huidziekten of grote dorst? Overleg dan met je huisarts en ga niet zo maar experimenteren.
De scherpe smaak
De scherpe smaak bestaat uit de elementen lucht en vuur en is vooral terug te vinden in hete specerijen. Scherp zuivert het bloed en de mond en stimuleert de spijsvertering.
Scherp geeft helderheid aan zintuigen, vermindert een teveel aan vloeistof in het lichaam en overgewicht.
Voorbeelden van scherp zijn:
- Zwarte peper, basilicum, gember, mierikswortel, mosterdzaad, radijs, rozemarijn, salie, tijm, eucalyptus, (peper)munt, laurier, valeriaan;
- Gekruid voedsel in het algemeen.
Scherp is uitermate geschikt voor kapha-types en ook vata-types mogen wel wat scherp gebruiken. Pitta-types dienen er voorzichtig mee te zijn.
Te veel aan scherp veroorzaakt irritatie, woede, agressie, duizeligheid, een branderig gevoel in het lichaam, potentieverlies, tremors (bevingen) en prikkelende en stekende pijnen in het lichaam en een grote dorst.
De bittere smaak
Bitter is droog, wat een positief effect op het lichaam kan hebben doordat het slijm absorbeert en in kan drogen, waardoor het lichaam gezuiverd wordt. De smaak bitter vind je vooral in donkere bladgroenten.
Bitter is de achtste, droogste en koudste smaak; hij wordt beheerst door lucht en ether. Bitter herstelt de werking van de tong papillen.
Deze smaak is erg goed voor pitta, vooral als hij kampt met spijsverteringsproblemen. Ook kapha vaart wel bij deze smaak die niet geschikt is voor vata.
Voorbeelden van bitter zijn:
- Gentiaan, paardenbloem, neem, aloë;
- Tabak;
- Bittere groenten: andijvie, witlof, wilde cichorei;
- Tonic;
- Citroenschil.
Te veel bitter geeft last van droogheid, ruwheid, vermindert lichaamskracht, bevordert vermagering, zwaarheid, dromerigheid, duizeligheid, droogte van de mond en andere vata-ziekten.
De wrange smaak
Wrang is basisch en gaat dus verzuring tegen. Wrang is kalmeren, verdrogend, versterkend en samentrekkend. De smaak wrang vermindert kapha en pitta. Ook stelpt hij bloedingen.
Pitta’s en kapha’s kunnen deze smaak goed hebben. De hitte van pitta wordt erdoor verminderd en de lichte en droge eigenschappen van wrang zorgen er voor dat kapha in evenwicht wordt gebracht.
Een wrange smaak komt niet veel voor in voeding, de smaak wrang komt vaak pas in de tweede plaats. Bijvoorbeeld bij granen, bonen en groente. Onrijpe bananen zijn wel echt wrang.
Voorbeelden van wrang zijn:
- Bonen en linzen;
- Aardappelen;
- Appels, peren;
- Kool, broccoli, bloemkool, koolrabi;
- Groene bladgroenten: sla, spinazie;
- Wierook.
Luister naar jezelf
Het klinkt misschien vreemd maar als je weet welk dosha type je bent en je hebt voorgaande gelezen, dan zul je herkennen dat je lichaam een voorkeur heeft voor smaken die bij je dosha type horen. Smaken die niet goed voor je zijn, vind je vaak ook niet lekker. Let hier maar eens op als je zit te eten. Verder hoop ik dat je iets hebt aan het stuk en dat je er je voordeel mee kunt doen. Het is leuk om te koken en Ayurveda en kruiden horen echt bij elkaar waardoor je lekker los kunt gaan.
